İsrail’de Yahudi yerleşimci yasası yüzünden Meclis feshedildi

İsrail’de koalisyon hükumeti ortaklarından Başbakan Bennett ve Dışişleri Bakanı Yair Lapid dün Meclisi feshederek erken Escort bayan seçime gitme kararı aldıklarını açıkladı

Kararın gelecek haftaki oturumlarda Meclis tarafından onaylanmasının akabinde İsrail yaklaşık 3 5 yıl içinde beşinci kere genel seçime gitmiş olacak

Koalisyon ortaklarının muahedesine nazaran erken Bayan escort seçime kadar Dışişleri Bakanı Lapid süreksiz başbakan olacak

İsrail Başbakanı Bennett dün akşam saatlerindeki açıklamasında Meclisin feshedilmesi kararını haziran ayında yerleşimci yasası nın müddetinin dolması ve kelam konusu maddeyi Meclisten Escort geçirmekte başarısız olunması nedeniyle ülkenin anayasal kaosa girmesini engellemek hedefiyle aldıklarını belirtti

Bir grup tüzel görüşmeler yaptığını kaydeden Bennett 10 gün içerisinde Meclisin feshedilmemesi durumunun İsrail’in güvenliğine önemli biçimde ziyan vereceğini anladığını aktardı

YASA BATI ŞERİA’DAKİ YAHUDİ YERLEŞİMCİLERE AYRICALIK SAĞLIYOR

Söz konusu yerleşimci yasası işgal altındaki Batı Şeria’da yaşayan İsrailli yerleşimcilerin birebir bölgedeki Filistinlilerin tersine İsrail askeri mahkemeleri yerine sivil mahkemelerde yargılanması toplumsal güvenlik sisteminden faydalanması üzere ayrıcalıkları sağlayan inanılmaz halin tertipli olarak 5 yılda bir uzatılmasını öngörüyor

Batı Şeria’daki yaklaşık yarım milyon yerleşimciye İsrail’de vatandaşmış muamelesi yapılmasını öngören ve 1967’den bu yana Batı Şeria’da yürürlükte olan yasa müddetinin uzatılmasına ait 7 Haziran’da yapılan oylamada birinci kere Meclisten geçmedi

İsrail’de muhalefette yer alan sağ görüşlü partiler Yahudi yerleşimci yasasını destekliyor Buna karşın bu partiler mevcut hükumeti devirme umuduyla son oylamada yasanın müddetinin uzatılması aleyhinde oy kullandı Bu partiler son analizde başarılı olmuş üzere görünüyor

İsrail Kamu Yayın Kuruluşunun KAN dünkü haberine nazaran Yamina’dan milletvekili Uri Orbach hükumetin yerleşimci yasasının mühletinin uzatılmasında başarısız olması nedeniyle muhalefet tarafından Meclis in feshedilmesi tasarısının sunulması durumunda lehte oy kullanacağını Başbakan Bennett’e bildirdi Bennett de Meclisin feshi ile erken seçim kararını bundan sonra aldı

Ayrıca İsrail Meclisindeki Arap asıllı milletvekilleri Mazin Ganayim ile Gayda Reynavi Zuaybi de baskılara karşın yasanın uzatılması lehinde oy kullanmayacaklarını duyurdu

Meclisin bu ay sonundan evvel feshedilmesi kelam konusu yasanın otomatik olarak uzatılması ve müddetinin olmayacağı manasına geliyor

YASANIN FİLİSTİNLİLER ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Yasanın uzatılamaması Batı Şeria’daki Yahudi yerleşimcilerin İsrail devleti nezdindeki durumunu da direkt etkiliyor

Söz konusu yasanın diğer bir yanı daha bulunuyor Yasa İsrail’e binlerce Filistinliyi hapishanelerde tutma yetkisi veriyor Yasanın uzatılamamasıyla Filistinlilerin ya hür bırakılması ya da Batı Şeria’daki hapishanelere nakledilmesi gerekiyor

Uygulamada İsrail Batı Şeria’da iki yasa uyguluyor Birincisi sırf Filistinlilere uygulanan askeri yasa ve ikincisi ise yerleşimcilerin İsrail’de sivil olarak muamele gördüğü Yahudi yerleşimcilere uygulanan yasa

YAHUDİ YERLEŞİMCİ YASASININ HİKAYESİ

İsrail kanunları ve milletlerarası hukuk uzmanı avukat Muhammed Dahla İsrail hükumetinin 1967’de Filistin topraklarının işgalinden sonra kelamda Yahudi yerleşimci yasasını çıkardığını söyledi

AA muhabirine konuşan Dahla Yahudi yerleşimci yasasının kanun kararında olduğunu lakin geçerlilik müddetinin kısa olduğunu tabir etti

İsrail’in yasanın ve kanunla gelen düzenlemelerin yürürlükte kalması için Knesset’te yasanın geçerlilik müddetini uzattığını kaydeden Dahla 5 yıllık süreksiz bir mühlet için uzatılabilir bir yasa olan Yahudi yerleşimci yasasının son uzatmasının haziran sonunda sona erdiğini aktardı

Dahla şöyle devam etti

İsrail Knesset’te maddeleştirilen bu düzenlemelerle fiilen işgal altında olan Filistin topraklarındaki yasa dışı yerleşim ünitelerinde yaşayan Yahudi yerleşimcilere İsrail’de yaşıyormuş üzere bir statü vermeye çalışıyor

Uluslararası hukuka nazaran ise işgal altındaki Doğu Kudüs de dahil olmak üzere Batı Şeria’daki Yahudi yerleşim üniteleri yasa dışı kabul ediliyor

Dahla Yerleşimciler kendilerini diğer bir ülkede yaşıyormuş üzere hissetmesinler diye işlerini kolaylaştırmak için düzenlemeler yapıldı Bu düzenlemeler birebir vakitte İsrail makamlarının yerleşimcilerle ve yerleşim ünitelerindeki ömür şartlarıyla ilgilenmesini de kolaylaştırmak içindi dedi

Söz konusu düzenlemelerin işlenen cürümler İsrail içindeki polis ile işgal altındaki Filistin topraklarındaki güçler ortasındaki bağlantılar üzere yargı ile ilgili süreçleri de kolaylaştırdığına işaret eden Dahla şunları kaydetti

İsrail birinci günden itibaren bu Filistin topraklarının başka bir statüye sahip olmasını değil onları himaye altında tutmayı denetimine tabi bir toprak haline getirmeyi istedi Hasebiyle başka olması gereken iki obje ortasındaki bilgi alışverişini kolaylaştırmak istedi Cürüm işleyen yerleşimcilerin Yeşil Çizgi hudutları dışında yani yerleşimlerde yahut Batı Şeria’nın rastgele bir bölgesinde yargılanabilmesinin yanı sıra İsrail sivil polisi tarafından soruşturulmaları ve Filistinlilerin yargılandığı İsrail askeri mahkemelerinde değil İsrail sivil mahkemelerinde yargılanmaları için bu yasaya muhtaçlıkları vardı

İSRAİL’İN YASANIN MÜDDETİNİN UZATILMASINA BAKIŞI

İsrail Adalet Bakanı Gideon Sa’ar Parlamentoda 2 Haziran’da gerçekleştirilen oturumda Yahudi yerleşimci yasasının Batı Şeria’da ikamet eden yarım milyondan fazla İsrailli Yahudi yerleşimcinin yasal statüsünü belirlemedeki ehemmiyetini açıkladı

Sa’ar Yahuda ve Samira’daki Yahudilerin Batı Şeria’ya verdiği isim rutin kamu tertibini korumak için yasa hakkında konuşmak ve maddeyi sürdürmek çok değerlidir Batı Şeria yasa olmadan İsrailli suçluları için bir ormana dönüşecek ve sığınak haline gelecek Orada Batı Şeria yaşayan İsrail vatandaşları en temel haklarını kaybedecek ve anarşi içinde yaşayacaklardır sözlerini kullandı

Yasanın bir kısmının vergiler ve ikamet ile de ilgili olduğuna dikkati çeken Dahla İsrail işgal altındaki Batı Şeria topraklarında iki hukuk sistemi oluşturdu Bunlardan biri Filistinliler için geçerli ve askeri buyrukları mahkemeleri hapishaneleri kapsıyor dedi

Dahla yasanın ikinci kısmının ise Yahudi yerleşimcilere uygulandığını İsrail uygar kanunu sivil yargı ve sivil mahkemeleri kapsadığını lisana getirdi

İSRAİL’DEKİ BİNLERCE FİLİSTİNLİ TUTUKLUNUN AKIBETİ NE OLACAK

Ancak İsrail hapishanelerdeki binlerce Filistinli tutukluyla ilgili acil durum düzenlemelerinin öbür bir istikameti daha var

Knesset’e nazaran Yahudi yerleşimci yasası İsrail’deki yetkililere İsrail’de ceza ve tutuklama yetkisi tanıyor ve bölgedeki askeri yetkililer tarafından bu ceza ve uygulamalar dayatılıyor Kelam konusu yasa Batı Şeria’da ikamet edenler hakkında İsrail’in dayattığı talimatların ve cezaların uygulanması imkanını tanıyor

Dahla İsrail Adalet Bakanının Knesset’de yaptığı konuşmada yönelttiği 1 Temmuz’da ilkokul ve anaokulu öğrencileri yaz tatiline çıkacak Bugün İsrail hudutları içinde bulunan cezaevlerinde kalan yaklaşık 3 bin 500 mahkumu da onlarla birlikte hür mi bırakacak soruyu da yorumlayarak şunları kaydetti

İsrail bu düzenlemeyle Filistinlileri İsrail’de bulunan cezaevlerinde tutma hakkını kendisine vermek istedi Bu yasa olmasaydı oradaki Filistinlilerin tutuklanması İsrail açısından bile yasa dışı olurdu Bu mahkumların yeşil çizgi içinde tutuklanması için bu yasaya gereksinim duyuyorlardı

Yerleşimci yasasının uzatılmaması durumunda İsrail hapishanelerindeki yaklaşık 3 bin 500 Filistinli tutuklunun işgal altındaki Filistin topraklarında bulunan askeri hapishanelere nakledilmesi gerektiğini kaydeden Dahla Bu hapishanelerin kâfi kapasitesinin bulunmadığını biliyoruz ve bu onların salıverilmesine yol açabilir dedi

YERLEŞİMCİ YASASININ MÜDDETİ UZATILMAZSA NE OLACAK

Söz konusu yasanın mühleti uzatılmazsa Yahudi yerleşimcilerin askeri mahkeme ve ona bağlı makamlarca kovuşturmaya tabi tutulacağını kaydeden Dahla bu durumda Yahudi yerleşimcilerin cezalarını Batı Şeria’daki askeri hapishanelerde çekeceklerini belirtti

Yasanın uzatılmaması durumunda ayrıyeten İsrail polisi ile Batı Şeria’daki askeri makamlar İsrail ortasındaki bilgi soruşturma ve tabir alışverişinde yaşanacak zorluklara dikkat çeken Dahla Bir İsrail vatandaşının Batı Şeria’ya kaçması durumunda tutuklanması mümkün olmayacak ve Batı Şeria’da bir hata işlemesi durumunda İsrail polisinin onu tutuklayıp kovuşturma yapması zorlaşacak sözlerini kullandı